1, 14 – rama żeliwna, 2 – nakrywa ruchoma przednia, 3 – sztaba dociskowa, 4 – tłumiki, 5 – nakrywa ruchoma tylna, 6 – kontrklawiatura, 7 – listwa pedałowa, 8 – przekaźnik pedału, 9, 10 – dźwignia pedału, 11 – pedały, prawy (forte), lewy (piano), 12 – podstawek, 13 – zaczepy, 15 – płyta rezonansowa, 16 – struna
Pedały
Poprzednikiem aktualnych były dźwignie kolanowe umieszczane pod stołem, poruszane kolanem pianisty. W wieku XIX fortepiany posiadały nawet ich do siedmiu. Spełniały one jednak inne funkcje niż dzisiaj. Użycie ich powodowało zmianę barwy instrumentu na np. lutniowy, janczarski itp. W fortepianach i pianinach produkowanych od drugiej połowy XIX wieku zaczęto umieszczać aż trzy pedały, które to służyły do zmiany charakterystyki dźwięku. Z reguły jest ich dwa lub trzy, przy czym ich funkcje podlegają pewnej wariacji.
Zapis nutowy umożliwia specjalne oznaczenia nakazujące wciśnięcie i zwolnienie wybranego.
Pedał forte
Najważniejszy i najczęściej używany jest pedał prawy, zwany także pedałem forte lub zwyczajnie – pedałem(ang. sustain pedal). Struny większości dźwięków (poza najwyższymi) zaopatrzone są w tłumiki. Kiedy naciskany jest klawisz, tłumik podnosi się ze strun i następuje uderzenie młotka, natomiast kiedy ów klawisz zostanie zwolniony, na struny natychmiast opada tłumik i przerywa trwanie dźwięku. Wciśnięcie prawego pedału podnosi jednocześnie wszystkie tłumiki instrumentu, dźwięk trwa nadal po zwolnieniu klawisza. Ma to kilka zastosowań.
Po pierwsze, pozwala na podtrzymanie pożądanych dźwięków i jednoczesne zwolnienie rąk, dzięki czemu można grać inne dźwięki. Umożliwia również uzyskanie efektu legato (płynnego przejścia) między dźwiękami, które są od siebie zbyt oddalone, aby można było je zagrać bez słyszalnej przerwy. Wzbogaca także fakturę dźwięku, umożliwiając wibrację strun sąsiednich, lecz nie od uderzenia młotka, ale przez przeniesienie drgań.
Pedał ten posiadają wszystkie fortepiany. Pełni zawsze tę samą funkcję.
Pedał piano
Pedał lewy (wł. una corda – "jedna struna") zwany także pedałem piano, zmienia brzmienie dźwięków na bardziej delikatne i przytłumione. Na większość dźwięków w fortepianie przypadają trzy struny (poza najniższymi, które mają jedną lub dwie). Wciśnięcie lewego pedału powoduje przesunięcie całego mechanizmu (w tym klawiatury) odrobinę w prawo, przez co młotki trafiają w mniejszą liczbę strun. W pianinach pedał ten przysuwa je w ich kierunku, dzięki czemu pokonują krótszą drogę, a instrument wydaje cichsze dźwięki.
Pedał sostenuto
Środkowy pedał często nie występuje w tańszych i starszych modelach fortepianów. Kiedy jednak występuje, jego funkcja może być różna. Standardowo w fortepianach jest to tzw. pedał sostenuto i działa on nieco podobnie do prawego pedału, gdyż umożliwia on także podtrzymywanie dźwięków, przez utrwalanie tłumików w pozycji podniesionej. Nie podnosi on jednak tłumików, tak jak pedał prawy, a tylko unieruchamia tłumiki już podniesione, co pozwala podtrzymać pewne dźwięki i grać inne w sposób normalny. Pedał ten jest rzadko wykorzystywany.
Źródło: wikipedia
